eISSN: 1897-4317
ISSN: 1895-5770
Gastroenterology Review/Przegląd Gastroenterologiczny
Current issue Archive Manuscripts accepted About the journal Editorial board Abstracting and indexing Subscription Contact Instructions for authors Publication charge Ethical standards and procedures
Editorial System
Submit your Manuscript
SCImago Journal & Country Rank
5/2011
vol. 6
 
Share:
Share:
Case report

Pathological lesions on the oral mucosa in patients with Crohn’s disease: a report of two cases

Zuzanna Ślebioda
,
Elżbieta Szponar
,
Krzysztof Linke

Przegląd Gastroenterologiczny 2011; 6 (5): 334–337
Online publish date: 2011/11/11
Article file
- Zmiany patologiczne.pdf  [0.11 MB]
Get citation
 
PlumX metrics:
 

Wprowadzenie

Choroba Leśniowskiego-Crohna należy do grupy przewlekłych nieswoistych chorób zapalnych jelit o wieloczynnikowej i nie w pełni poznanej etiologii [1–3]. Do czynników etiopatogenetycznych schorzenia zalicza się mutacje genetyczne, zaburzenia immunologiczne i środowisko. W przebiegu choroby można zaobserwować manifestacje pozajelitowe, zlokalizowane m.in. w jamie ustnej [3–5]. Zmiany ustne mogą wyprzedzać wystąpienie objawów jelitowych lub im towarzyszyć, a ich charakter zależy od tego, czy są związane z chorobą pierwotną czy raczej stanowią miejscowe powikłanie przewlekłej terapii antybiotykowej i steroidowej, niezbędnej w momentach zaostrzeń stanu zapalnego jelit [6–8].

Celem pracy jest przedstawienie zmian na błonie śluzowej jamy ustnej obserwowanych w przebiegu nieswoistych chorób zapalnych jelit na podstawie dwóch przypadków choroby Leśniowskiego-Crohna.

Opisy przypadków

Rozpoznanie choroby Leśniowskiego-Crohna u badanych osób ustalono na podstawie zasad diagnostycznych obowiązujących w Klinice Gastroenterologii, Żywienia Człowieka i Chorób Wewnętrznych Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego nr 2 Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Uwzględniano analizę obserwowanych objawów klinicznych oraz wyników badań laboratoryjnych, endoskopowych i radiologicznych z oceną histologiczną bioptatów błony śluzowej pobranej z różnych odcinków przewodu pokarmowego.

U przedstawionych osób wykonano badanie podmiotowe i przedmiotowe jamy ustnej z określeniem rodzaju zmian patologicznych na błonie śluzowej. Wykonano badanie mikologiczne i histopatologiczne materiału pobranego w przypadku wskazań oraz sporządzono dokumentację fotograficzną obserwowanych zmian.

Przypadek 1.

W maju 2008 r. u 67-letniej pacjentki hospitalizowanej z powodu zaostrzenia choroby Leśniowskiego-Crohna przeprowadzono kliniczne badanie stomatologiczne z powodu zmiany obecnej na nasadzie języka, utrzymującej się od 6 miesięcy. W wywiadzie chora zgłaszała zaburzenia smaku i okresową suchość w jamie ustnej. Przez wiele lat paliła papierosy, zaprzestała palenia 2 miesiące przed wykonaniem badania. Od 4 lat była pod stałą obserwacją internistyczną ze względu na wystąpienie przewlekłej nieswoistej choroby zapalnej jelit i otrzymywała leczenie farmakologiczne (sulfasalazyna, kwas foliowy).

W badaniu zewnątrzustnym poza bladością powłok skórnych nie obserwowano odchyleń od normy, a okoliczne węzły chłonne były niebolesne i niepowiększone. W badaniu wewnątrzustnym stwierdzono całkowite bezzębie, owrzodzenie na nasadzie języka, a ponadto obfity biało-żółty, usuwalny nalot na grzbietowej powierzchni języka i bladość błony śluzowej jamy ustnej (ryc. 1.). W badaniu histopatologicznym materiału pobranego z owrzodzenia nie odnotowano cech dysplazji, obserwowano natomiast przewlekły, ziarninujący, częściowo ropny proces zapalny z obecnością dość licznych eozynofili i grzybni drożdżaka białego w warstwie kolczystej nabłonka (ryc. 2.). Zarówno badanie mikologiczne, jak i obserwacja mikroskopowa wycinka błony śluzowej jamy ustnej potwierdziły przewlekłe zakażenie Candida. U chorej zastosowano miejscowe leczenie przeciwgrzybicze na podstawie antymikogramu i zalecono badanie kontrolne po zakończeniu kuracji. Wykluczono ponadto miejscowe czynniki drażniące (ostry brzeg protezy) oraz wykonano instruktaż higieny jamy ustnej i uzupełnień protetycznych.

Przypadek 2.

Pacjent, lat 51, zgłosił się do Kliniki Chorób Błony Śluzowej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu w kwietniu 2009 r. z powodu stanu zapalnego dziąseł utrzymującego się od 4 miesięcy i obrzęku błony śluzowej policzków. Pacjent zgłaszał krwawienie z dziąseł w czasie szczotkowania, pieczenie języka oraz nieprzyjemny zapach z ust. Nigdy nie palił papierosów. Od 14 lat był pod stałą opieką gastroenterologa ze względu na dolegliwości brzuszne, a 9 lat temu potwierdzono u niego rozpoznanie choroby Leśniowskiego-Crohna. Leczono go chirurgicznie (hemikolektomia prawostronna, odcinkowa resekcja esicy) oraz farmakologicznie (sulfasalazyna, kwas foliowy). Aktualne wyniki badania morfologicznego krwi były prawidłowe.

W badaniu zewnątrzustnym nie stwierdzono odchyleń od normy, natomiast w badaniu wewnątrzustnym obserwowano zaczerwienienie i obrzęk dziąseł w okolicy siekaczy dolnych oraz obrzęk błony śluzowej obu policzków z objawem brukowania (ryc. 3.). Na grzbietowej powierzchni języka występował biały, usuwalny nalot. Z błony śluzowej policzka lewego pobrano materiał do badania histopatologicznego, w którym wykazano obecność niewielkiego podnabłonkowego nacieku limfocytarnego o charakterze przewlekłym w błonie śluzowej właściwej i podśluzowej. Nie obserwowano jednak obecności ziarniniaków nieserowaciejących, uznawanych za charakterystyczne cechy morfologiczne choroby Leśniowskiego-Crohna (ryc. 4.). W badaniu mikologicznym stwierdzono wzrost licznych kolonii Candida. Zastosowano leczenie przeciwgrzybicze zgodne z antymikogramem, przeprowadzono instruktaż higieny jamy ustnej i zalecono usunięcie złogów nazębnych. Wynik wymazu z jamy ustnej po zakończeniu kuracji był ujemny, a w czasie badania kontrolnego stwierdzono zmniejszenie ilości białego usuwalnego nalotu na powierzchni grzbietowej języka i ustąpienie stanu zapalnego dziąseł.

Omówienie

Obecność obrzęku, ziarniny zapalnej i owrzodzeń należy do charakterystycznych objawów klinicznych obserwowanych w przebiegu choroby Leśniowskiego- -Crohna w dalszych odcinkach przewodu pokarmowego, a ziarniniaki nieserowaciejące wykrywane są w materiale biopsyjnym z jelit u 15–50% badanych [2, 3]. Badania własne i innych autorów potwierdzają, że tego typu zmiany mogą również występować w jamie ustnej. Hiperplastyczny przerost błony śluzowej jamy ustnej i charakterystyczne brukowanie jej powierzchni było jednym z ustnych objawów choroby Leśniowskiego- -Crohna opisywanych przez Williamsa i wsp. oraz Pittock i wsp. [4, 6]. Taylor i Smith przedstawili pacjenta, u którego hiperplastyczny przerost błony śluzowej jamy ustnej z towarzyszącymi owrzodzeniami, obrzękiem wargi i linijnym pęknięciem w jej linii pośrodkowej były jedynymi objawami choroby Leśniowskiego-Crohna [8]. Mach i wsp. opisali także 30-letniego pacjenta z aktywną chorobą Leśniowskiego-Crohna, u którego na wyrostku zębodołowym żuchwy występowało owrzodzenie [9]. Na podstawie obserwacji własnych wydaje się, że chorobę Leśniowskiego-Crohna należy uwzględniać w trakcie diagnostyki różnicowej niespecyficznych owrzodzeń i nadżerek w jamie ustnej, szczególnie u osób młodych, bez ruchomych uzupełnień protetycznych.

Rosińska i wsp. zaliczyli pacjentów z nieswoistymi zapaleniami jelit do grupy wysokiego ryzyka rozwoju grzybicy [7]. Zwiększona częstość występowania kandydozy jamy ustnej u osób z chorobą Leśniowskiego-Crohna może być związana z koniecznością przewlekłego leczenia preparatami przeciwzapalnymi steroidowymi i niesteroidowymi oraz antybiotykami, zaburzeniami immunologicznymi i gorszą higieną jamy ustnej w porównaniu z osobami zdrowymi.

Podsumowanie

Ze względu na współwystępowanie zmian ustnych i jelitowych w przebiegu choroby Leśniowskiego-Crohna konieczna wydaje się współpraca lekarzy ogólnych i stomatologów. Należy podkreślić, że stomatolodzy, którzy dla wielu pacjentów są lekarzami pierwszego kontaktu, mogą w trakcie badania jamy ustnej rozpoznać obecność zmian patologicznych charakterystycznych dla niektórych chorób jelit.

Piśmiennictwo

 1. Baron JH. Inflammatory bowel disease up to 1932. Mt Sinai J Med 2000; 67: 174-89.  

2. Czkwianianc E, Małecka-Panas E. Narastająca częstość występowania i przebieg kliniczny choroby Leśniowskiego-Crohna u dzieci. Przew Lek 2007; 1: 103-8.  

3. Mokrowiecka A, Małecka-Panas E. Różnicowanie i leczenie nieswoistych chorób zapalnych jelit. Przew Lek 2007; 1: 56-65.  

4. Williams AJK, Wray D, Ferguson A. The clinical entity of orofacial Crohn’s disease. Q J Med 1991; 79: 451-8.  

5. Wróbel K. Objawy dermatologiczne w chorobach przewodu pokarmowego. Przew Lek 2003; 6: 84-92.  

6. Pittock S, Drumm B, Fleming P, et al. The oral cavity in Crohn’s disease. J Pediatr 2001; 138: 767-71.  

7. Rosińska A, Grzeszczak I, Zawirska A i wsp. Zakażenia grzybami drożdżopodobnymi z rodzaju Candida u dzieci z nieswoistym zapaleniem jelit. Pediat Pol 2007; 3: 220-6.  

8. Taylor VE, Smith CJ. Oral manifestations of Crohn’s disease without demonstrable gastrointestinal lesions. Oral Surg Oral Med Oral Pathol 1975; 39: 58-66.  

9. Mach T, Szczeklik K, Garlicka M i wsp. Owrzodzenie w obrębie jamy ustnej u chorego z aktywną chorobą Leśniowskiego- -Crohna. Przegl Gastroenterol 2007; 2: 210-3.
Copyright: © 2011 Termedia Sp. z o. o. This is an Open Access article distributed under the terms of the Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International (CC BY-NC-SA 4.0) License (http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/), allowing third parties to copy and redistribute the material in any medium or format and to remix, transform, and build upon the material, provided the original work is properly cited and states its license.
Quick links
© 2024 Termedia Sp. z o.o.
Developed by Bentus.